پوکی استخوان نوعی اختلال اسکلتی است که باعث ضعیف شدن، نازک شدن و شکنندگی استخوان های بدن می شود. اگرچه استخوان بسیار قوی است، اما از بافتی تشکیل شده است که مدام در حال تجزیه و بازسازی است. شکستگی در اثر پوکی استخوان معمولا در ناحیه ران، لگن، ستون فقرات و مچ دست رخ می دهد.

گاهی استخوان به حدی آسیب پذیر است که حتی با زمین خوردن و فشارهای خفیف، شکستگی ایجاد می شود. پوکی استخوان زمانی رخ می دهد که ایجاد استخوان جدید با از دست دادن استخوان قدیمی هماهنگ نباشد. این اختلال درمردان و زنان در همه نژاد ها اتفاق میافتد.

روند بازسازی استخوان ها در  اوایل 20 سالگی بدن در سریع ترین حالت خود نسبت به تجزیه بافت استخوانی قدیمی است، با بالاتر رفتن سن این روند کند تر می شود به طوریکه تقریبا از سن 35 سالگی به تدریج بدن شروع به از دست دادن استخوان های خود می کند.

در بسیاری از موارد پوکی استخوان در سنین بالای 50 سال رخ می دهد، اما امروزه به دلیل کاهش تحرک و ورزش، عدم مصرف ویتامین دی و کلسیم در جوانان سن ابتلا به پوکی استخوان به زیر 40 سال رسیده است.  این بیماری به عنوان شایع ترین شکل متابولیک استخوان شناخته می شود که حدود 200 میلیون نفر در جهان به آن مبتلا هستند و ای آمار روزانه در حال افزایش است. با رعایت رژیم غذایی مناسب و انجام ورزش و تحرک و دوری از مصرف سیگار و الکل میتوان از پوکی استخوان زودرس جلوگیری کرد.

در افراد مبتلا به پوکی استخوان تعداد، ضخامت و اتصالات لایه های استخوانی کاهش می یابد و کاهش قدرت استخوان می تواند منجر به افتادن و شکستگی های گوناگون در اندام سالمندان شود که این امر منجر به صرف هزینه های درمانی بالا و مرگ و میر می شود.

اكثر علایم پوكی استخوان ممكن است تا چندین دهه خود را نشان ندهند و  زمانی که افراد به دلیل شكستگی در نقاط مختلف بدن و یا تغییرات ساختاری در ستون فقرات بر اثر شكستگی های ریز به پزشک مراجعه می کنند تشخیص داده شوند.

علائم پوکی استخوان

• تحلیل رفتن لثه
• ناخن های ضعیف و شکننده
• کوتاه شدن قد
• حالت خمیده ستون فقرات (کوژ پشتی)
• درد استخوان ها 
• کمر در مزمن

علل پوکی استخوان

• سندروم کوشینگ
• بیماری‌های سوء جذب مانند سلیاک
• بیماری التهابی روده، بیماری‌های کلیوی و کبدی
• سطوح پایین تستوسترون در مردان (هیپوگنادیسم)
• سرطان و لوپوس
• آرتریت روماتوئید، تیرویید، دیابت
• مصرف داروهای کورتونی و شیمی درمانی
• کمبود املاح معدنی و عدم مصرف ویتامین D و کلسیم
• عدم رعایت تغذیه سالم
• وراثت و عوامل ژنتیکی
• یائسگی زودرس
• عدم قاعدگی بیش از یک سال
• عدم تحرک و فعالیت های ورزشی
• مصرف مشروبات الکلی و استعمال دخانیت

پیشگیری از پوكی استخوان

پیشگیری از این بیماری از دوران کودکی آغاز می‌شود، با یک رژیم غذایی سالم و ورزش به کودکان کمک می‌کند تا به بالاترین حد ممکن توده استخوانی خود برسند و هرچه توده استخوانی بیشتر باشد احتمال ابتلا به این بیماری کمتر می شود.

• داشتن یک رژیم غذایی سالم حاوی کلسیم و منیزیم و پروتئین : استفاده از غذاها، لبنیات، میوه و سبزیجات
• دریافت ویتامین D , K: از طریق نور خورشید، مواد غذایی و مکمل های دارویی
• داشتن وزن متعادل
• برنامه منظم ورزشی
• عدم استعمال دخانیات و الکل

تشخیص و درمان پوكی استخوان

درد در ناحیه كمر مهمترین علامت شکستگی های مهره های ستون فقرات ناشی از پوكی استخوان  است كه با ایستادن و یا نشستن بدتر می شود. پزشک معالج برای تشخیص منشا درد از روش رادیوگرافی ساده یا سی تی اسكن و ام آر آی استفاده می کند. بررسی و سنجش تراکم استخوان برای پی بردن به درجه پوکی استخوان نیز انجام می­شود. سنجش تراکم استخوان یا دانسیتومتری استخوان نام روشی است که با استفاده از آن میتوان سفتی و سختی و درجه محکم بودن استخوان های بدن را تعیین کرد. درمان پوکی استخوان زمانی انجام خواهد شد که آزمایش سنجش تراکم استخوان نشان دهنده پوکی استخوان باشد.

اکثر شکستگی های ریز در ستون فقرات معمولا بعد از 8-6 هفته بطور خود بخود خوب می شوند. در این شرایط چند روز استراحت و مصرف دارو می­تواند به بهبود درد كمك كند. علاوه بر آن بریس های تخصصی و گاهی كمربند های طبی نیز جهت محدود شدن حركات مهره ها توسط پزشك تجویز می شود.